Βασίλης Καλαμαράς

Η εκδήλωση για τον Ανδρέα Φραγκιά
Της αδικαίωτης θυσίας

Ο Ανδρέας Φραγκιάς γνώρισε την κορύφωση στη δίτομη σύνθεσή του «Το πλήθος», ένα από τα πιο «δύσβατα» μεταπολεμικά πεζογραφικά έργα, το οποίο δεν αγαπήθηκε από το αναγνωστικό κοινό, μολονότι είναι σημείο αναφοράς και μέτρο σύγκρισης για ανάλογα εγχειρήματα από μεταγενέστερους συγγραφείς.

Ανδρέας Φραγκιάς.Αριστεροί της γενιάς του Φραγκιά, γερτοί από τις κακουχίες και από το χρόνο τον αδάμαστο, συγγραφείς νεότεροι που στο ήθος του καθρεφτίστηκαν και γνώρισαν τον εαυτό τους, φίλοι μια ψυχή και ένα σώμα με το συγγραφέα που τα πάθη των ανθρώπων γραφή τα έκανε.Μέσα σ' αυτό το περιβάλλον που δημιουργήθηκε στη μνήμη -πρωτοβουλία των εκδόσεων «Κέδρος»- του Φραγκιά, προχθές βράδυ, στη Στοά του Βιβλίου, εντάχθηκαν οι ομιλίες του Δημήτρη Ραυτόπουλου, του Μένη Κουμανταρέα, της Μάρως Δούκα, του Γιώργη Γιατρομανωλάκη και του Αντώνη Καρκαγιάννη.Ως σαρξ εκ της σαρκός της Αριστεράς μίλησε ο Δημήτρης Ραυτόπουλος, ο οποίος δεν απέφυγε το χαρακτηρισμό πεζογραφία της ήττας. «Η εμπειρία της ήττας», εξομολογήθηκε, «προσδιοριζόταν ως ουσιαστικό στοιχείο του μεταπολεμικού ανθρώπινου προβλήματος, με τις αδικαίωτες θυσίες και διαψεύσεις και -για μας τους αριστερούς- με την ήττα στον εμφύλιο, την εκτροπή της ιδεολογίας και το διασυρμό των ιδανικών». Κρατήσαμε την παρατήρησή του: «Με τον "Λοιμό" και ιδιαίτερα με το "Πλήθος" ο νεορεαλισμός δίνει τη θέση του στο μεταρεαλισμό. "Μετά" - «γιατί έχουμε μια δεύτερη πραγματικότητα, νεωτερική, την "εικονική πραγματικότητα", την κατασκευασμένη».«Χάδι στο μέτωπο»Ο Μένης Κουμανταρέας παραδέχθηκε ότι γαλουχήθηκε αυτός και η γενιά του από τον Φραγκιά: «Το "Ανθρωποι και σπίτια" μάς ακούμπησε σαν χάδι σ' ένα μέτωπο που είχε πυρετό. Η "Καγκελόπορτα" ήταν για μας ζήτημα ζωής και θανάτου. Θα φύγει ο άγγελος ή δεν θα φύγει; Θα φανερωθεί - δεν θα φανερωθεί; Η ποίηση στην "Καγκελόπορτα" πηγάζει κατευθείαν μέσα από τις εμπορικές συναλλαγές, το χρήμα, την αγωνία των ανθρώπων για επιβίωση. Την κομπίνα. Η ιδιοφυής σκηνή, όπου ο Αντώνης προσπαθεί να πουλήσει τις χαλασμένες κονσέρβες, τρώγοντας ο ίδιος το σάπιο κρέας, είναι μια ύψιστη ποιητική σκηνή που συνοψίζει τα ήθη του μεταπολέμου».Το πορτρέτο του Φραγκιά ζωντανά και ζωντανεμένα το έδωσε η Μάρω Δούκα: «Είναι αυτός που είναι όχι από σεμνότητα και διακριτικότητα, αλλά επειδή είναι υπερήφανος, αυστηρός, υποδόρια σαρκαστικός και αυτοσαρκαστικός άνθρωπος, σταθερός και την ίδια στιγμή αμφιβάλλοντας για όλους και για όλα, ακόμη και για τον εαυτό του, τον θυμάμαι πόσο κοφτερά, αλλά και πόσο στοχαστικά κοίταζε τους άλλους».Ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης στάθηκε στο γεγονός πως περνάει η πόλη και η πολιτεία στην πεζογραφία του συγγραφέα, που όταν του ζητήθηκε το βιογραφικό του, χρειάστηκε όλες κι όλες τριάντα λέξεις: «Τόσο η Πόλη, το Αστυ όσο και η Πολιτεία που μας ελέγχει είναι καταστάσεις εχθρικές, εφιαλτικές για τις ψυχές μας. Είτε ζούμε στις ρημαγμένες φτωχογειτονιές της Αθήνας (στο "Ανθρωποι και σπίτια" και στην "Καγκελόπορτα") είτε στο κολαστήριο του "Λοιμού", είτε στους απροσδιόριστους και καφκικούς δρόμους του "Πλήθους", η πραγματικότητα παραμένει εφιαλτική».Τέλος, ο Αντώνης Καρκαγιάννης, ο οποίος δήλωσε αναρμόδιος για το λογοτεχνικό έργο, εξήρε τη βαθιά αντίληψη που είχε ο Φραγκιάς για τη δημοσιογραφία, χωρίς να προβάλλει τον εαυτό του στον εργασιακό χώρο συγγραφέας. Αποσπάσματα από τα έργα του Φραγκιά με τις φωνές της Ειρήνης Ιγγλέση και του Φοίβου Ταξιάρχη «κινήθηκαν» προς την αίθουσα απτά.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 15/02/2002